Giresun’un Zeytinlik semtinde 19.yüzyıldan kalan tarihi evlerde dünden bugüne kimlerin yaşadığı tek tek tespit edilerek mübadelede yaşanan göç hikayeleri araştırıldı. Giresun Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarma Bölüm Başkanı Doç.Dr.Gazanfer İltar tarafından kitap haline getirilen araştırmada mübadele döneminde burada yaşayanların nasıl ayrıldığı ve buraya gelenlerin hikayeleri ortaya çıkarıldı.
Giresun Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarma Bölüm Başkanı Doç.Dr.Gazanfer İltar, yaptığı çalışmayla ilgili bilgi vererek, “Burada yaklaşık 80 tane 19.yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiş, bozulmadan aynı noktada korunmuş durumda tarihi evler var. Bu evlerle ilgili daha önce birçok çalışma yaptık, bu evlerin niteliklerinin çok farklı ve değerli olduğunu anladıktan sonra evlerin içerisindeki yaşanmışlıkları merak ettik.
Mübadele döneminde burada yaşayanların nerelere gittiği, sonradan bu evlere yerleşenlerin nereden geldiği hakkında ilk defa çalışma yaptık. Giresun’dan ve özellikle Zeytinlik semtindekilerin çoğu Yunanistan’a değil, Avrupa’nın büyük başkentlerine göç etmişlerdir. Orada büyük iş adamları olmuşlar. Dünya fındık ticareti hala buradan göç etmiş insanların elindedir. Bunun dışında Giresun’dan Yunanistan’a gidenler Atina Kalithea bölgesine, köylerden gidenlerde Selanik bölgesine yerleşmişlerdir. Gidenler orada bakanlık yapmışlar, üst düzey politikacı ve tanınmış iş adamları olmuşlar.
Gidenlerin yerine gelenler ise daha ziyade Selanik Kayalar civarından gelen Türklerdir. Buraya gelenler daha çok tütüncülük ile uğraşmışlar. Buraya geldikten sonra buradaki iklim şartları, fındık ve zeytinlik gibi işler ilgilerini çekmediğinden bir kısmı zamanla buradaki evlerini satıp İstanbul gibi sahil kentlerine yerleşiyorlar. Bugün hala mübadeleden kalanlarımız var. Mahallede yaşayanların pek çoğu Selanik mübadilidir. Daha sonraki yıllarda da mübadele komisyonu gidenlerin ve gelenlerin haklarını karşıladıktan sonra boşta kalan evler açık artırma usulüyle satışa sunulmuş ve satılmış.” dedi.
"Zeytinlik semti alanının tek örneğidir."
Zeytinlik evlerinin özellikleriyle ilgili de bilgi veren Doç.Dr.Gazanfer İltar, “Bu semt sadece Giresun’da değil Türkiye’deki önemli semtlerden bir tanesidir. Çünkü bu semt Giresun’daki uluslararası deniz ticareti ve taşımacılığıyla uğraşan armatör iş adamlarının ağırlıklı olarak yaşadığı özel tasarlanmış bir semttir. İş adamları kendi yaşamlarına uygun bir semt tasarımı yapmışlar ve burada yaşamışlardır.
Buradaki evler çok nitelikli evlerdir. Her birisi kendi içerisinde bir külliye gibidir. Her evin kendi içerisinde sarnıcı, çeşmesi, mutfağı, müştemilatı, hizmetlilerin yaşadığı yerleri, kuyusu, ocağı gibi pek çok birimleri vardır. Her ev kendi içerisinde bir mahalle gibidir. Fırınları ve ocakları çok güzeldir. Hiçbir ev birbirinin manzarasına ve hava sirkülasyonuna, görüntüsüne müdahale etmez. Bu evler zamanın akıllı evleridir. Dolayısıyla akıllı ev kavramı günümüzde değil yaklaşık 150 sene önce burada meşhur olmuştu. Zeytinlik Semti alanının tek örneğidir” bilgisini verdi.
