Bulancak’ta Halk Eğitim Merkezi'ne bağlı unutulmaya yüz tutmuş kolan ve Dastar dokumacılığı açıldı. Kursun açılma sebebi, eski kültürü tanıtmak ve gelecek nesillere aktarmak. Gelecek nesillerin kültürlerinin neler olduğunu bilmesini sağlamak.
Dastar ve kolan dokumacılığı kursunda çanta, süs eşyaları, halı, kolan gibi ürünler üretiliyor. Hedef Ev hanımlarına istihdam sağlamak ve kültürü gelecek nesillere aktarmak. Üretilen ürünlerin Yayla şenliklerinde satılması hedefleniyor.
Usta öğretici Havva Şirin Artar, “El sanatları öğretmeniyim. Uzun yıllardır Bulancak Halk Eğitim Merkezi'nde usta öğretici olarak çalışıyorum. Uzmanlık alanım geleneksel nakışlar ve yöresel dokumalardır. Bunlar arasında dastar dokuması ve yöremize özgü dokumalar bulunmaktadır. Ortalama beş yıldır kurs açıyorum. Arkadaşlara ve hanımlara öğretiyorum. Ayrıca, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nda yaşayan insan hazinelerinden biriyim. Dokumalarımızın ve dokuma türlerimizin birçoğu unutuldu, artık unutulmaya yüz tuttu. Dastar dokuma ve kolan dokumada unutulmaya yüz tutmuş dokuma türlerinden biridir. Benim gibi farklı ilçelerde kurs açan iki arkadaşım olduğunu biliyorum. Bir tanesi Yağlıdere'de kurs açıyor. Bir tanesi Görele'de açıyor diye biliyorum. Bulancak'ta sadece ben bu tarz kurs açıyorum. Geri dönüşlerimiz de güzel oluyor. Bazen arkadaşlarımız satış da yapıyorlar. Dokudukları kolan'ları ve dastarları satabiliyorlar. Fakat tabii ki halka pahalı geliyor. İpliklerimiz çok ucuz değil. İpliklerimiz pahalı. Bir de işçiliği ekleyince biraz pahalı gibi oluyor ama aslında öğrencilerimiz gayet ekonomik bir fiyata satıyorlar.”
Fabrika üretimi ve el dokumacılığı kolanlara değinen Artar, “Fabrika üretimi kolanlar da güzel. Ama bizimkiler daha güzel, çünkü biz desenin rengini kendimiz ayarlıyoruz. Daha çok çeyizlik olabilir, salıncaklık olabilir. O şekilde kullanılabilir. Kalite olarak da bizimkiler hazır olanlarla yarışamaz. Bizimkiler daha kaliteli, daha güzel. Asla kolu kesmez. İstediğiniz kalınlıkta odun taşıyabilirsiniz. Kolanlarımız kollarınızı, omuzlarınızı kesmeyecektir. Yıkanabilir. Uzun ömürlüdür, salıncak yaparsanız sizi güzelce sallar. Biz teknolojiyle yarışmıyoruz, aslında hedefimiz teknolojiyle yarışmak değil. Hedefimiz kültürümüzü gelecek nesillere tanıtmak, onların böyle bir kültürün var olduğunu bilmelerini sağlamaktır. Geçmişte anneannelerinin, babaannelerinin, nenelerinin nasıl bir hayatları olduğunu az çok anlamaya çalışsınlar. Bizim hedefimiz bu. Yoksa modern tekniklerle yarışmak gibi bir hevesimiz de yok.
Yıl sonu sergilerimiz oluyor. Aynı zamanda buradan da duyurmuş olalım. Sekiz Mart Dünya Kadınlar Günü'nde Can Akengin Sanat Galerisi'nde sergi düzenlemeyi düşünüyoruz.
Kolan, yük taşımak için eskiden odun taşımak ve galaz, gazel taşımak için kullanılıyordu. Galaz, bahçenin dibinde biriken kurumuş yapraklardır."
Kolanın yapım aşamasına değinen Artar, "Çayıra iki tane büyük kazık çakılıyor. Daha sonra iplikler ıyılıyor. ıyıldıktan sonra güçüleme işlemi gerçekleştiriliyor. Güçüleme işleminde bazı iplikler altta, bazı iplikler üstte olacak şekilde düzenleniyor. Desenler güçüleme işlemi sırasında belirleniyor. Sonrasında dokumaya başlıyoruz. Ve ortalama en fazla iki günde tamamlanabiliyor."
“Dastar dokuma Karadeniz bölgesinde çok uzun yıllardır yapılır. Evliya Çelebi Giresun tarafında gezerken seyahatnamesinde şöyle bir şey söylüyor: 'İşte bu Karadeniz Bölgesi'nde yünden yapılan kalın bir kilim dokuma var. Fakat daha önce benim gördüğüm bir dokuma türü değil. Hanımlar bunu farklı tekniklerle dokuyorlar.' Bu bahsettiği dokuma dastar dokumasıdır. Dokumanın kökeni çok eskilere dayanmasına rağmen kesin bir tarih vermek mümkün değildir. Sadece çok eski bir geleneğe sahip olduğunu biliyoruz. Atalarımızın göçebe kültürde bu dokumayı yaptığını biliyoruz."
Dastar dokuması, kolan dokumanın daha geniş bir dokuma türüdür. Yine iplikler kazıklara sarılarak bağlanır. Daha sonra güçüleme işlemi yapılır ve dokuma işlemine başlanır. İlk yapılanlar dastar dediğimiz yün malzemeyle yapılan dokumalardır. Ayrıca, daha kalın kendir ipleriyle yapılan dokumalara da "çul" denilir. Teknik olarak aynıdır, ancak malzeme farklı olduğu için "çul" adı verilir. Dastar dokuması özellikle Karadeniz bölgesinde bilinen bir dokuma türüdür, diğer bölgelerde pek yaygın değildir.
Kurs kapsamında yastık, kırlent, çanta, heybe, süs eşyaları, aksesuarlar ve dekoratif tablolar gibi ürünler yapıyoruz. Ayrıca, para keseleri ve telefon kılıfları da üretiyoruz. Kalem kutuları ve kalem cüzdanları da yapabiliyoruz."
Kursiyerlerden Canan Hakyemez, "Ortalama iki yıldır havva hocamla birlikte yöresel kilim dokuma ve dastar kursuna gelmekteyim. Burada aslında geçmişten geleceğe bir köprü kuruyoruz. Ve biz yöresel olan şeyleri uluslararası alanda tanıtmak ve geleceğe aktarmak istiyoruz. Yöresel ev dokumalarının unutulduğunu göz önünde bulundurarak, biz bunların unutulmamasını istiyoruz . Tekrar üretip aktarmak istiyoruz. Bu bir halk bilimi çünkü. Bunun yeni nesil için önemli olduğunu düşünüyorum, özellikle sosyal medyada. El becerilerinin ve benzerlerinin olması gerektiğine inanıyorum. Bu unutulmasın. Bu iş eğitimi ve teknik dersler olarak eskiden liselerde vardı. Ben yine aynı şekilde devam etmesini destekliyorum" Şeklinde konuştu.
Haber: Yunus Eren
